‘Jaap den Ouden:
‘Ze hebben ons een zak over de kop getrokken’

Eind vorig jaar stopte de redactie van het hyperlokale platform Dichtbij ermee. Een half jaar later kijkt voormalig chef redactie Jaap den Ouden gedesillusioneerd terug op zijn tijd bij Dichtbij, en op het einde ervan.

Nog steeds komen er iedere dag nieuwe berichten op Dichtbij.nl, er staan nog altijd advertenties op de site. Misschien weten sommige ‘meeschrijvers’ helemaal niet dat de redactie al een half jaar geleden is opgeheven. “Mensen voelen zich nu eenmaal verbonden met Dichtbij,” zegt Jaap den Ouden, die tot het einde redactiechef was van het platform. “Ik hoop dat TMG daar de waarde van inziet en er een leuk interactief platform van maakt.”

PTSS

Maar dat zal dan zonder de redactie zijn, en zonder hem. Den Ouden is sinds december op zoek naar een baan in de communicatie, liefst bij een gemeente. Van internetjournalistiek heeft hij “een beetje PTSS opgelopen.” Hij kan zich niet voorstellen dat het een toekomst heeft. “Er komt geen verdienmodel. Facebook en Google verstoren de hele markt. Zij komen met innovaties en al het andere wordt door hen opgeslokt.”

Zijn eerste baan was bij Dichtbij, in 2010. Den Ouden begon als stagiair bij Bart Brouwers’ hyperlokale platform in oprichting, dat toen nog Lokaal X heette. Toen TMG het Noord-Hollandse bedrijf Webregio overnam, werd van daaruit het plan van Brouwers gerealiseerd, onder de naam Dichtbij. Het werd een platform met afdelingen in heel Nederland, waar professionele journalisten en burgers voor zouden schrijven. In 2010 kreeg het subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

Agressieve verkoop

Op het hoogtepunt, in 2011, werkten er zo’n 130 mensen bij Dichtbij – sales, marketing en redactie. Die laatste telde ongeveer 30 mensen. “Ik denk dat we op dat moment het grootste journalistieke online mediabedrijf van Nederland waren.” In het begin werd de site binnen TMG gezien als innovatief platform. “We hebben altijd problemen gehad om winst te maken, maar in de beginjaren werd dat nog niet van ons verwacht. Er zat wel flink wat omzet in Dichtbij, door de agressieve manier van verkopen die we hadden overgenomen van Webregio.”

‘We wilden in elk dorp en elke wijk een journalist hebben, omdat iedere plek dat verdient’

Den Ouden wilde met Dichtbij een functie vervullen tussen het huis-aan-huisblad en een regionale krant in. Toegankelijk, maar relevant en informatief. “We wilden in elk dorp en elke wijk een journalist hebben, gewoon omdat iedere plek dat verdient. En daarnaast kon iedere burger er schrijven wat hij wilde. Publicatie zou het begin van het proces zijn, wederhoor kwam later.”

Dichtbij moest een vrolijk en luchtig platform zijn. “We gingen bijvoorbeeld ver in het koppen maken. Vraagtekens, uitroeptekens, als het maar enthousiasme overbracht.” Toch streefden ze ook naar journalistieke waarde. “We stelden bij alles de vraag: is het relevant? Ook al ging het over ondernemers en winkels. Bewoners moesten er iets aan hebben. Bij het jaarlijkse zomerfeest kun je zeggen: dat is geen nieuws. Maar voor de mensen in een stad of dorp is het wel degelijk relevant. Mensen willen weten wat ze die dag kunnen doen en waarom ze ieder jaar die gekke gerechten eten.”

Winkeltjes

TMG gaf Dichtbij de opdracht te streven naar een zo hoog mogelijk bereik. Dat stond, volgens Den Ouden, inhoudelijke berichtgeving in de weg. “Als je een groot bereik moet halen, ga je niet de participatiewet duiden, of veranderingen in de WMO. Dan kies je voor de winkeltjes.”

Maar ook de winkeltjes leidden niet tot de resultaten die TMG wenste. De advertentieverkoop leverde niet genoeg op. “Van ondernemers wordt veel gevraagd. Ze moeten iets op social media doen, iets in print, iets op de radio… Facebook is een belangrijke concurrent, want ondernemers gaan zelf uitvogelen hoe ze op Facebook bereik hebben. En feit is dat mensen niet in actie komen door een advertentie online. Dat effect heeft een advertentie in een huis-aan-huisblad veel meer.”

De verkooptechniek van Dichtbij hielp ook niet. “TMG liet in Noord-Holland hun regionaal dagblad, huis-aan-huisblad en Dichtbij met elkaar concurreren, er was geen beleid voor een gezamenlijke aanpak. En dat concurreren deden wij hard, want we moesten nu eenmaal omzet maken. Dat heeft Dichtbij binnen TMG een slechte naam gegeven.”

‘Het vertrek van Bart Brouwers was het einde van ons zelfbeschikkingsrecht als redactie’

Vanaf 2014 investeerde TMG steeds minder in Dichtbij. “Rekeningen van de ontwikkelaar of voor de hosting werden niet meer betaald. Ze hebben ons een zak over de kop getrokken.” Eind 2014 vertrok hoofdredacteur Bart Brouwers. Den Ouden: “Dat was het einde van ons zelfbeschikkingsrecht als redactie.” In november 2015 beëindigde TMG de Dichtbij-sites in Noord-Holland, delen van Utrecht en Zuid-Holland. De Brabantse en Limburgse sites en de site van Den Haag gingen door, totdat in december 2016 het doek viel voor de gehele redactie.

Den Ouden ziet één lichtpunt in de lokale internetjournalistiek: In De Buurt van De Persgroep. “Wat zij doen met branded content, doen ze heel goed. En ze winden geen doekjes om hun commerciële insteek.” Ook qua marketing had Dichtbij van In de Buurt kunnen leren. “Bij ons hoorde je de hele dag de salesjongens bellen, waardoor we altijd de druk voelden: er komt te weinig geld binnen. Bij gesprekken over een app was de eerste vraag: hoe zetten we de advertenties erin. En dan waren bij zo’n overleg 8 van de 10 mensen afkomstig van sales.” Hij heeft ook de indruk dat ze samenwerken met de huis-aan-huisbladen van De Persgroep. “Ze werken samen aan de omzet, maken elkaar niet kapot.”

Cowboys

Huis-aan-huisbladen hebben een platform als In de Buurt nodig, volgens Den Ouden, en andersom. “Ik denk dat de bladen de adverteerders vasthouden met In de Buurt. Die kunnen op Instagram een story voor hen maken, en bieden een context die voor ondernemers interessant is.” Van de meeste hyperlocals heeft hij geen hoge pet op. De succesvolle sites worden beheerd door ‘cowboys’, “slimme zakenlui die journalistiek vaak weinig toevoegen. Het 112-nieuws dat hen groot maakt zie je ook wel bij regionale en lokale omroepen.”

Den Ouden ziet het dan wel somber in met de internetjournalistiek, maar hij hoopt van harte dat er toch een verdienmodel komt. “Met de participatiewet zijn heel veel taken naar de gemeente gegaan. Er is veel minder budget voor bijstand en WMO dan vroeger. Weet de gemeente al die taken voor zoveel minder geld echt over te nemen? Daar zouden journalisten kritisch naar moeten kijken. Het zou zonde zijn als we afglijden naar een ongeïnformeerde samenleving.”